VP Landbouw: voorloper in duurzame landbouw
VP Landbouw is de naam van het landbouwbedrijf waarin de familie Van Puijenbroek (VP Capital) al investeert sinds midden jaren ‘40. Tegenwoordig is het een grote gemengde boerderij actief in de groententeelt en melkveehouderij.
VP Capital is met het landbouwbedrijf VP Landbouw een transitie ingegaan om een voorloper te blijven op het gebied van duurzame landbouw. Daarvoor is een traject gestart richting regeneratieve landbouw.
Vandaag de dag werken we met een aantal van onze afnemers in aardappelen en groententeelt als voorbeeldbedrijf aan regeneratieve teelten. Samen met onze melkafnemer ontwikkelen we initiatieven om de carbon footprint van onze melkproductie in 2030 te halveren ten opzichte van 2018. Lees hier meer over dit laatste project.
Als VP Landbouw geloven we in de kracht van innovatie en stellen ons bedrijf daarom regelmatig open voor proeven of pilots. Een mooi voorbeeld hiervan is de samenwerking met start-up Manto. Zij willen de teelt en markt voor Kernza® in Europa ontwikkelen.
Onze missie: een klimaatbewuste boerderij worden
Duurzaamheid en duurzame vooruitgang zitten in de geschiedenis en het DNA van VP Landbouw. Zo was VP Landbouw één van de eerste boerderijen die het duurzaamheidslabel ‘Landmark farm’ van Unilever kreeg. Elke boerderij is anders, van de bodem tot de geschiedenis, de mensen en de bronnen. Met VP Landbouw bevinden we ons momenteel op een kruispunt. We hebben ons als doel gesteld een natuurinclusieve en financieel gezonde boerderij te worden. Die voedzaam voedsel produceert voor mensen, voortgebracht door een vruchtbare bodem en met gezonde dieren.
We vertaalden die missie in een manifest met kernwaarden. De vier pijlers van het manifest zullen onze leidraad zijn in de komende jaren om de koers van onze missie aan te houden.
Impact gedreven en regeneratief
Wij sturen op het sluiten van de koolstof- en nutriëntencyclus en het verbeteren van de bodemkwaliteit, biodiversiteit, watercyclus en dierenwelzijn zonder dogmatisch te zijn. Dit doen wij door het toepassen van systeemdenken en gebruik te maken van innovatieve maatregelen die passen binnen onze bedrijfsvoering. Hiervoor kijken we naar methoden vanuit precisie-, biologische, circulaire en natuurinclusieve landbouw.
Financieel gezond
Een positieve impact maken op mens en planeet begint bij een gezond financieel bedrijf. Wij richten ons op het verder integreren van akkerbouw, bosbouw en veehouderij en kijken naar de prestaties van het geheel, in plaats van de losse onderdelen. Om flexibel om te gaan met veranderingen uit de omgeving ontwikkelen wij diverse en vernieuwende verdienmodellen.
Lokaal en samen
Wij nemen verantwoordelijkheid en realiseren positieve impacts lokaal en in samenwerking met burgers, boeren, ketenpartijen en de overheid. In de praktijk betekent dit dat kringlopen zoveel mogelijk op eigen terrein of in de buurt worden gesloten, dat we een plek zijn voor verbinding tussen boer, natuur en burger.
Stap voor stap pionieren
We versnellen de transitie naar een duurzaam voedselsysteem, door één van de eerste bedrijven te zijn die regeneratieve landbouwmethoden op schaal toepast. We doen dit met een doelgerichte en een stapsgewijze aanpak. We experimenteren, kijken, leren en sturen bij. Onze lessen delen we met andere boeren en organisaties. Opschalen doen we wanneer we het juiste effect hebben op het systeem en het financieel haalbaar is.
Het domein
Akkerbouw & veeteelt
VP Landbouw is gevestigd in Hilvarenbeek ten zuiden van Tilburg langs de Belgische grens, waar de meeste gronden gepacht worden van het Landgoed Gorp en Roovert. Een aantal landbouwgronden zijn eigendom van de boerderij.
Van de 420 hectare landbouwgrond wordt 175 hectare gebruikt voor de voederwinning van de koeien (o.a. kruidenrijk gras, veldbonen en mais). De rest is akkerbouw en groenteteelt. Dit rouleert mee in het akkerbouwplan.
De aanzienlijke afstanden en de spreiding van de landbouwpercelen tot de gebouwen, zijn oorspronkelijk ingebouwd om de omringende uitgestrekte bossen tegen brand te beschermen. Die combinatie van landbouw met bosbouw, is nu een troef voor ons. Het landschap is gevarieerder en de biodiversiteit neemt toe. Bovendien is het landbouwgewas minder gevoelig voor extreme temperaturen, wind of neerslaghoeveelheden.
Duurzaamheid
Duurzaamheidsinitiatieven
Het huidige duurzaamheidsbeleid van VP Landbouw focust zich op dierenwelzijn, biodiversiteit, broeikasgasemissies, antibioticagebruik, bodembeheer en instandhouding om een negatieve impact op het milieu te voorkomen en waar mogelijk te herstellen. Het gebruik van pesticides, water, energie, kunstmest, antibiotica liggen in lijn met milieugerelateerde benchmarks. Samen met het moederbedrijf VP Capital is er een roadmap opgesteld om ons landbouwbedrijf verder te verduurzamen. Enkele voorbeelden van duurzaamheidsinitiatieven die daaruit ontstonden:
- Strokenteeltakker
- Niet- en minimaal kerende bodembewerking
- Mengteelten (veldbonen en wintertarwe)
- Irrigatiesysteem volledig geëlektrificeerd
- Gebruik van groenbemesters en rustgewassen
- Akkerranden met bloemenmengsels
- Inzet van bermmaaisel als compost/bokashi
- Zonnepanelen
- Deelweidegang en zomerstalvoeren
- Dierenwelzijn: jaarlijkse audit door KoeKompas, opvolging aanbevelingen inzake dierengezondheid en dierenwelzijn
- Innovatievelden om nieuwe manieren van zaaien en telen te testen
- Reductie methaanuitstoot met Bovaer®
CO2-compensatie
In de jaarlijkse ESG-scan van VP Capital wordt ook de CO2-uitstoot van VP Landbouw berekend en een roadmap opgesteld met concrete maatregelen om deze te verminderen, bijvoorbeeld het plaatsen van zonnepanelen.
Terwijl we werken aan deze roadmap wordt de uitgestoten CO2 jaarlijks gecompenseerd door de aanschaf van zogeheten carbon credits, gegenereerd in (VCS) gecertificeerde projecten in o.a. Ghana en Uganda. Sinds 2019 mag VP Landbouw zich daardoor CO2-neutraal noemen.
Ons team
Ons team bestaat uit loyale gedreven krachten.
In tegenstelling tot een gezinsbedrijf wordt alle arbeid bij VP Landbouw uitgevoerd door betaalde krachten. We streven naar zo efficiënt mogelijke uitvoering van alle arbeid. Ons flexibele team zorgt ervoor dat de werkzaamheden onder eender welke weersafhankelijkheden uitgevoerd worden. Zij zijn de spil die de boerderij draaiende houdt met oog voor kwaliteit en dierenwelzijn.
Naast dit vast boerderijteam doen we tijdens piekmomenten ook beroep op flexibele krachten op ZZP-basis of via het uitzendbureau.
Onze geschiedenis
Bron: Frank en Jef van Gils, (2015). Gorp en Rovert van leengoed tot landgoed.
De geschiedenis van de boerderij is erg divers. De rode draad is wel altijd de wetenschappelijke onderbouwing geweest waarmee beslissingen of aanpassingen worden gemaakt.
Van in het begin was er een drive om het welzijn van de koeien en de bodem continu te verbeteren. De directie ondernam daarvoor zelfs een aantal studiereizen naar het buitenland, tot in de Verenigde Staten toe.
Begin 1941 start de bouw van nieuwe schuren: betonvloeren, stenen muren met een buitenmuur van geteerd sparrenhout uit de eigen bossen. Het landbouwbedrijf ontstaat als oplossing voor de arbeiders van de stilgevallen Textielfabrieken van Puijenbroek. Een gedeelte van hen wordt te werk gesteld op het landgoed dat de familie a priori in bezit had.
In 1940 heeft de boerderij 72 hectare aan gewassen: haver, winterrogge, zomerrogge, aardappelen, bieten en duivenbonen.
In 1945 wordt door het Landbouwproefstation en Bodemkundig Instituut T.N.O. te Groningen onderzoek verricht naar de bodemkundige gesteldheid van de boerderij op Gorp. Die concludeert dat de lichte zandgrond niet zo vruchtbaar is en dat de kwaliteit ervan sterk varieert over korte afstanden. De bodemvruchtbaarheid moet op peil gehouden worden door organische bemesting en een uitgekiende vruchtwisseling, met naast granen ook kunstweiden en voedergewassen. Dit is de aanleiding om een veeteeltbedrijf naast de reeds bestaande groententeelt op te zetten. Planning bij de akkerbouw is noodzakelijk om met de opbrengst de veestapel de winter door te krijgen.
Er zijn contacten tussen van Puijenbroek, enkele Belgen, de firma Brabson in Chicago en prof. Ir. P.A. van den Ban van de Landbouwhogeschool in Wageningen over het plan de eerste loopstal van Nederland te maken. Amerika is het leidend voorbeeld. In oktober 1949 komt er een uitnodiging uit Chicago voor een studiebezoek. Tot dan zijn de stallen op Gorp grupstallen: de koeien staan naast elkaar opgesteld met de kop naar het middenpad. Na de oorlog schakelt de bedrijfsleiding op Gorp over op de Amerikaanse loopstal waarin de koeien niet meer vastgebonden staan.
De Inspectie Weide- en Voederbouw te Wageningen adviseert om het land periodiek om te woelen en sommige stukken opnieuw te ontginnen. De kwaliteit van de stalmest wordt ook beoordeeld. Die moet aan een hoop gezet worden, vermengd met grond ter compostering. Uit het onderzoek blijkt bovendien dat er te weinig fosfaat en te veel kali gestrooid wordt. Daarom begint men de kunstbemesting te bepalen op basis van grondanalyse, de bemestingswaarde van de stalmest, het gewas of het gebruik van het grasland. Betere bemesting, betere zaaitechniek en een uitgekiende vruchtwisseling moeten een hogere opbrengst genereren.
Dat jaar heeft Gorp 70 melkkoeien en 60 kalveren, 30 drachtige vaarzen en in de stal 30 ossen.
De modelinrichting op Gorp is uitgegroeid tot een bezienswaardigheid waar begin jaren vijftig al zo’n 4000 à 5000 gasten uit Engeland, Frankrijk, België, Duitsland en de Scandinavische landen op afkomen.
De boerderij op Gorp heeft een veestapel met: 80 melkkoeien, 30 eenjarige pinken als aanwas, 30 kalveren als aanwas. 20 droogstaande koeien, 30 eenjarige ossen en 30 stierkalveren zijn gemest voor de verkoop.
Volgens een rapport van de Rijkslandbouwconsulent is de bedrijfsgrootte (inclusief bosbouw) 1600 ha, waarvan 72 ha gras, 60 ha kunstweide en 140 ha bouwland. In de loopstal lopen 160 koeien en ongeveer 55 pinken. Een behoorlijke groei. Per koe is zo’n 8,2 m2 ligruimte en 5,1 m2 uitloop beschikbaar. ‘s Zomers gaan de beesten naar buiten. Een hele studie wordt gemaakt van de relatie tussen temperatuur in de gesloten loopstallen en de melkgift. De melkproductie is bij lage temperaturen aanzienlijk lager, maar het vetgehalte wel iets beter. De beesten krijgen zo’n 8kg hooi per dag. Als strooisel wordt in de stal voornamelijk gehakseld roggestro gebruikt, wat het mestpakket minder stevig maakt en beesten er gaten in trappen. Zuurstof kan zo dieper indringen en de broei bevorderen. De hogere temperatuur van de mest zou bevorderlijk zijn voor het vee. Volgens het rapport zouden de stallen op Gorp dus gunstige effecten hebben.
Een loopstal voor 100 stuks vee brandt tot de grond af. Die was 10 jaar lang een bezienswaardigheid geweest, een modelstal. Een hoeveelheid landbouwwerktuigen, tractoren, een melkwagen en een grote partij hooi gaat in vlammen op. Het vee stond gelukkig in de wei. De schade bedraagt 100.000 gulden.
Halfweg de jaren zeventig maakt de boerderij een sterke groei door. Volgens een rapport uit 1977 omvat de Exploitatiemaatschappij van Puijenbroek 97,5 ha blijvend grasland, 73 ha kunstweide, 111,3 ha mais, 37 ha gerst en 42 ha bieten. Dat was een toename sinds 1956 voor gras met 30% en voor bouwland met 36%. Het melkveebedrijf is duidelijk te onderscheiden van de bosbouw en fruitteelt.
Er wordt advies ingewonnen hoe de waterhuishouding te verbeteren, het land optimaal te bewerken en het veevoeder zo goed mogelijk uit te balanceren. Er worden ook mestplannen opgesteld. Dierenartsen zorgen voor een geregelde gezondheidsbegeleiding van het vee.
Het landgoed Gorp en Roovert heeft een oppervlakte van 1200 ha: 850 ha bos, 260 ha akkerland, 70 ha blijvend en 30 ha tijdelijk grasland. Van jaar tot jaar wisselen de gewassen in omvang. Zo’n 50 tot 65 ha wordt gebruikt voor de teelt van consumptieaardappelen. Van ongeveer 53 ha worden suikerbieten gehaald. Het areaal voederbieten kan verschillen van 2 tot 9,5 ha. Mais is wel de topper met 130 ha. Verder komen we in sommige jaren nog zo’n 10 ha cichorei tegen. Op 9,5 ha vindt fruitteelt plaats: 9 ha appels en 0,5 ha peren. Inmiddels is het areaal fruitteelt vergroot naar 15 ha op een deel van de boomgaard De Braacken. Er ligt rond 9 tot 14 ha braak.
Het veebedrijf bestaat in totaal uit 820 dieren:
Een ligboxstal met 362 koeien
Een ligboxstal met 14 koeien en 174 pinken
Een ligboxstal met 90 pinken en 3 fokstieren
Een potstal (met stro) met 50 pinken en 10 fokstieren
Een stro hok met 45 kalveren en 5 fokstieren
Organisatie
VP Capital
VP Landbouw is de directe participatie van VP Capital in het domein Agrifood. VP Capital is het family office van de familie Van Puijenbroek, een investeringsfamilie met aandacht voor traditie en met de drive om een positieve impact te maken. De roots van de familie liggen in het Belgische Sint-Niklaas. 6 generaties geleden startte de betovergrootvader het bedrijf HAVEP (werkkleding) te Goirle in Nederland. Zijn maatschappelijk bewuste visie op ondernemen houdt nog altijd stand. Vandaag is VP Capital een investeringsmaatschappij met een 50-tal investeringen in voornamelijk België en Nederland op 5 verschillende investeringsdomeinen:
- Energy
- Agrifood
- Clean technology
- Built environment
- Textile
VP Capital investeert direct en via fondsen in grote en kleine ondernemingen, en is een actieve en langetermijnpartner. De participaties waarin het investeert, kunnen rekenen op een betrokken aandeelhouder. Duurzaamheid staat bovenaan op de agenda. Elk jaar publiceert VP Capital een Progress Report waarin de gehele portfolio door een onafhankelijke partij wordt beoordeeld op sustainable progress.