VP Landbouw: voorloper in duurzame landbouw

Begin 1941 start de bouw van nieuwe schuren: betonvloeren, stenen muren met een buitenmuur van geteerd sparrenhout uit de eigen bossen. Het landbouwbedrijf ontstaat als oplossing voor de arbeiders van de stilgevallen Textielfabrieken van Puijenbroek. Een gedeelte van hen wordt te werk gesteld op het landgoed dat de familie a priori in bezit had.

In 1940 heeft de boerderij 72 hectare aan gewassen: haver, winterrogge, zomerrogge, aardappelen, bieten en duivenbonen.

In 1945 wordt door het Landbouwproefstation en Bodemkundig Instituut T.N.O. te Groningen onderzoek verricht naar de bodemkundige gesteldheid van de boerderij op Gorp. Die concludeert dat de lichte zandgrond niet zo vruchtbaar is en dat de kwaliteit ervan sterk varieert over korte afstanden. De bodemvruchtbaarheid moet op peil gehouden worden door organische bemesting en een uitgekiende vruchtwisseling, met naast granen ook kunstweiden en voedergewassen. Dit is de aanleiding om een veeteeltbedrijf naast de reeds bestaande groententeelt op te zetten. Planning bij de akkerbouw is noodzakelijk om met de opbrengst de veestapel de winter door te krijgen.

Er zijn contacten tussen van Puijenbroek, enkele Belgen, de firma Brabson in Chicago en prof. Ir. P.A. van den Ban van de Landbouwhogeschool in Wageningen over het plan de eerste loopstal van Nederland te maken. Amerika is het leidend voorbeeld. In oktober 1949 komt er een uitnodiging uit Chicago voor een studiebezoek. Tot dan zijn de stallen op Gorp grupstallen: de koeien staan naast elkaar opgesteld met de kop naar het middenpad. Na de oorlog schakelt de bedrijfsleiding op Gorp over op de Amerikaanse loopstal waarin de koeien niet meer vastgebonden staan.

De Inspectie Weide- en Voederbouw te Wageningen adviseert om het land periodiek om te woelen en sommige stukken opnieuw te ontginnen. De kwaliteit van de stalmest wordt ook beoordeeld. Die moet aan een hoop gezet worden, vermengd met grond ter compostering. Uit het onderzoek blijkt bovendien dat er te weinig fosfaat en te veel kali gestrooid wordt. Daarom begint men de kunstbemesting te bepalen op basis van grondanalyse, de bemestingswaarde van de stalmest, het gewas of het gebruik van het grasland. Betere bemesting, betere zaaitechniek en een uitgekiende vruchtwisseling moeten een hogere opbrengst genereren.

Dat jaar heeft Gorp 70 melkkoeien en 60 kalveren, 30 drachtige vaarzen en in de stal 30 ossen.

De modelinrichting op Gorp is uitgegroeid tot een bezienswaardigheid waar begin jaren vijftig al zo’n 4000 à 5000 gasten uit Engeland, Frankrijk, België, Duitsland en de Scandinavische landen op afkomen.

De boerderij op Gorp heeft een veestapel met: 80 melkkoeien, 30 eenjarige pinken als aanwas, 30 kalveren als aanwas. 20 droogstaande koeien, 30 eenjarige ossen en 30 stierkalveren zijn gemest voor de verkoop.

Volgens een rapport van de Rijkslandbouwconsulent is de bedrijfsgrootte (inclusief bosbouw) 1600 ha, waarvan 72 ha gras, 60 ha kunstweide en 140 ha bouwland. In de loopstal lopen 160 koeien en ongeveer 55 pinken. Een behoorlijke groei. Per koe is zo’n 8,2 m2 ligruimte en 5,1 m2 uitloop beschikbaar. ‘s Zomers gaan de beesten naar buiten. Een hele studie wordt gemaakt van de relatie tussen temperatuur in de gesloten loopstallen en de melkgift. De melkproductie is bij lage temperaturen aanzienlijk lager, maar het vetgehalte wel iets beter. De beesten krijgen zo’n 8kg hooi per dag. Als strooisel wordt in de stal voornamelijk gehakseld roggestro gebruikt, wat het mestpakket minder stevig maakt en beesten er gaten in trappen. Zuurstof kan zo dieper indringen en de broei bevorderen. De hogere temperatuur van de mest zou bevorderlijk zijn voor het vee. Volgens het rapport zouden de stallen op Gorp dus gunstige effecten hebben.

Een loopstal voor 100 stuks vee brandt tot de grond af. Die was 10 jaar lang een bezienswaardigheid geweest, een modelstal. Een hoeveelheid landbouwwerktuigen, tractoren, een melkwagen en een grote partij hooi gaat in vlammen op. Het vee stond gelukkig in de wei. De schade bedraagt 100.000 gulden.

Halfweg de jaren zeventig maakt de boerderij een sterke groei door. Volgens een rapport uit 1977 omvat de Exploitatiemaatschappij van Puijenbroek 97,5 ha blijvend grasland, 73 ha kunstweide, 111,3 ha mais, 37 ha gerst en 42 ha bieten. Dat was een toename sinds 1956 voor gras met 30% en voor bouwland met 36%. Het melkveebedrijf is duidelijk te onderscheiden van de bosbouw en fruitteelt.

Er wordt advies ingewonnen hoe de waterhuishouding te verbeteren, het land optimaal te bewerken en het veevoeder zo goed mogelijk uit te balanceren. Er worden ook mestplannen opgesteld. Dierenartsen zorgen voor een geregelde gezondheidsbegeleiding van het vee.

Het landgoed Gorp en Roovert heeft een oppervlakte van 1200 ha: 850 ha bos, 260 ha akkerland, 70 ha blijvend en 30 ha tijdelijk grasland. Van jaar tot jaar wisselen de gewassen in omvang. Zo’n 50 tot 65 ha wordt gebruikt voor de teelt van consumptieaardappelen. Van ongeveer 53 ha worden suikerbieten gehaald. Het areaal voederbieten kan verschillen van 2 tot 9,5 ha. Mais is wel de topper met 130 ha. Verder komen we in sommige jaren nog zo’n 10 ha cichorei tegen. Op 9,5 ha vindt fruitteelt plaats: 9 ha appels en 0,5 ha peren. Inmiddels is het areaal fruitteelt vergroot naar 15 ha op een deel van de boomgaard De Braacken. Er ligt rond 9 tot 14 ha braak.

Het veebedrijf bestaat in totaal uit 820 dieren:
Een ligboxstal met 362 koeien
Een ligboxstal met 14 koeien en 174 pinken
Een ligboxstal met 90 pinken en 3 fokstieren
Een potstal (met stro) met 50 pinken en 10 fokstieren
Een stro hok met 45 kalveren en 5 fokstieren

De focus verschuift naar regeneratieve landbouw: een manier van boeren die de bodem versterkt, koolstof vastlegt en biodiversiteit herstelt. 

In deze periode zijn en worden diverse innovatieve projecten opgestart als onderdeel van de regeneratieve strategie.  

Door aanhoudende onzekerheid in wet- en regelgeving en de maatschappelijke opgaven kiest VP Landbouw er uiteindelijk voor om de veeteelt gefaseerd af te bouwen en zich volledig te richten op akkerbouw. De focus verschuift daarbij naar de verdere ontwikkeling van een natuurinclusieve, regeneratieve landbouwpraktijk. VP Landbouw investeert in kennis, innovatie en samenwerking om een toekomstbestendig landbouwbedrijf te blijven — wetenschappelijk onderbouwd, ecologisch verantwoord en economisch gezond.